Wykorzystanie usług internetowych w przygotowaniu do zajęć lekcyjnych, WWW - gdzie i jak szybko odnaleźć potrzebne dane

Internet to największy systemem komputerowy na świecie. Stanowi olbrzymią sieć ogarniającą cały świat, bezustannie ewoluującą i przekształcającą się. Każdy kto dysponuje komputerem, modemem i odpowiednim połączeniem z siecią, ma nieograniczone źródło danych, do którego dostęp jest umożliwiony w każdym miejscu i czasie. Internet daje możliwość łatwego wyboru treści, także włączenia się w ich tworzenie. Służy do przekazywania myśli między ludźmi. Można znaleźć wiele informacji na temat danego regionu, pooglądać zdjęcia zabytków, dowiedzieć się o aktualnym stanie pogody, przejrzeć oferty biur podróży, przeanalizować kursy walut, zamówić bilety do teatru, znaleźć ciekawy scenariusz lekcji, odszukać telefon do banku, kupić potrzebną książkę w księgarni, wysłać życzenia imieninowe do znajomej, porozmawiać z inną osobą itp.
W zależności od formy przekazywania informacji w Internecie, występują różnego rodzaju usługi pozwalające w najbardziej odpowiedni sposób wykorzystać możliwości sieci:

1. WWW (World Wide Web) - system ogólnodostępnych serwerów (zwany siecią Web), udostępniający użytkownikom sieci dokumenty składające się z wzajemnie powiązanych ze sobą stron redagowanych za pomocą języka HTML. Większość firm czy instytucji (a także wielu użytkowników indywidualnych) posiada tzw. stronę internetową WWW. Na stronach tych zawarte są informacje wzbogacane grafiką, adresowane do użytkowników sieci Internet. Każda ze stron posiada niepowtarzalny adres URL, za pomocą którego możemy do niej dotrzeć przy pomocy przeglądarki internetowej. Na początku adresu podajemy identyfikator informacji, następnie podajemy nazwę domeny wskazującą na konkretny serwer w sieci.(np. www.szp5.republika.pl)

2. E-mail (poczta elektroniczna) - to usługa służąca do wymiany korespondencji między zazwyczaj dwoma użytkownikami sieci. Każdy użytkownik poczty elektronicznej ma swoją skrytkę pocztową zabezpieczoną hasłem oznaczoną adresem pocztowym (np. jarek_str@poczta.onet.pl). Wiadomości przesłane na adres użytkownika trafiają do jego skrytki, która znajduje się na dysku komputera - serwera pocztowego, przez 24 godziny na dobę stale pracującego w sieci. Tak więc listy elektroniczne mogą docierać do nas nawet wtedy, gdy aktualnie nie jesteśmy podłączeni do sieci. Listy elektroniczne mogą zawierać nie tylko tekst, ale wszystko, co da się zapisać w postaci pliku na komputerze, tak więc również dźwięk, grafikę, animację, itp. Poczta elektroniczna działa o wiele szybciej, niż poczta tradycyjna. Na przesłanie listu elektronicznego potrzeba zwykle kilkadziesiąt sekund. Po tym czasie list już może być czytany przez adresata.

3. UNESET (grupy dyskusyjne) - to usługa pozwalająca na wymianę poglądów na określony temat z innymi użytkownikami grupy. Wypowiedź użytkownika umieszczana jest na liście dyskusyjnej na serwerze grupy, dostępnej dla każdego użytkownika. Każdy użytkownik może umieścić tam własny głos w dyskusji. Dostęp do grupy dyskusyjnej może być zabezpieczony hasłem.

4. TelNet to zdalna praca na innym komputerze w sieci. Użytkownik może się zalogować na innym komputerze i korzystać z zainstalowanych na nim programów.

5. FTP protokół umożliwiający transmisję plików pomiędzy komputerami w sieci. Ta usługa jest wykorzystywana wszędzie tam, gdzie przesyła się zbiory pomiędzy różnymi systemami plików. Ponadto umożliwia przesyłanie plików w obydwie strony.

6. IRC (Internet Really Chat) - to rozmowa internetowa pozwalającą na wymianę zdań w czasie rzeczywistym, pomiędzy wieloma użytkownikami, pisana na klawiaturze. "Rozmowy" są możliwe dzięki serwerom IRC, na których istnieją kanały tematyczne. Łącząc się z jednym ze wspomnianych serwerów, można wybrać odpowiedni kanał i po dokonaniu rejestracji i przyjęciu pseudonimu rozpocząć rozmowę z innymi użytkownikami sieci.

7. Chat room (pokój do rozmów) - (podobnie jak IRC) usługa umożliwiając pogawędkę pomiędzy wieloma użytkownikami, ale w specjalnie utworzonym wirtualnym pokoju tematycznym. Użytkownik, który chce wziąć w pogawędce, oprócz przyjęcia pseudonimu, może wcielić się w rysunkową postać, za pomocą której możliwe jest wyrażanie gestów i emocji. Można je również wyrazić za pomocą symboli i skrótów obowiązujących w społeczności internetowej.

8. 3D Chat - to połączenie tekstowego IRC, elementów rzeczywistości wirtualnej oraz trójwymiarowych scenerii napotykanych w grach komputerowych.

9. IRQ - to komunikacja z wybranymi użytkownikami sieci i ich wywołanie na bezpośrednią rozmowę. Każdy użytkownik IRQ otrzymuje unikatowy numer identyfikacyjny, poprzez który jest on rozpoznawany w sieci.

10. NetMeeting - to rozmowy "na żywo" za pomocą mikrofonu i kamery wideo. Użytkownik może wysyłać i odbierać obraz wideo w czasie rzeczywistym, realizować komunikację głosową oraz korzystać z tzw. telefonu internetowego.

Korzystanie z usług WWW

Ilość informacji przechowywanych w internecie jest tak ogromna, że kłopotliwe może się okazać odnalezienie miejsc, w których znajdują się poszukiwane wiadomości. Pomocy w odnalezieniu stron dostarczą odpowiednie narzędzia internetowe. Dostęp do tych narzędzi odbywa się poprzez witryny WWW. Aby więc z nich korzystać, należy znać adres takiej witryny.
Uzyskanie bardziej szczegółowych informacji umożliwiają tzw. wyszukiwarki. Z punktu widzenia użytkownika, wyszukiwarka jest stroną internetową, na której w odpowiednim polu wpisujemy interesujące nas hasło i wciskamy przycisk „Szukaj”/”Search”. Wtedy poszukuje ona w Internecie stron odpowiadających naszemu opisowi i zwraca nam ich listę. Rzeczywistość jest, jak zwykle, nieco bardziej skomplikowana.
Liczba obecnych stron WWW stale się zwiększa. Informacji jest tak dużo, że czasami nie sposób do nich dotrzeć. Najlepiej jeżeli znamy dokładny adres strony z poszukiwanymi wiadomościami, ale niestety tak jest rzadko. Wtedy najlepiej posłużyć się wyszukiwarką, czyli serwisem internetowym umożliwiającym poszukiwanie na stronach WWW potrzebnych danych. Mamy dwa rodzaje wyszukiwarek. Pierwsze to właściwe wyszukiwarki, które możemy określić jako gigantyczne bazy danych, tworzone automatycznie na skutek przeszukiwania internetu przez roboty zwane crawler lub spider. Dzięki temu wyszukiwarki tego typu same weryfikują i modyfikują swoją zawartość, a więc uaktualniają bazę danych.
Druga grupa to wyszukiwarki zwane również kartotekami. Tworzą je sami internauci, rejestrując poszczególne strony w odpowiednim miejscu. Dzięki temu stworzona kartoteka jest logiczna, hierarchiczna i zdecydowanie mniej przypadkowa niż ma to miejsce w przypadku wyszukiwarek właściwych. Jednak oba rodzaje istnieją, gdyż uzupełniają się nawzajem.
Swoistym problemem może być wybór wyszukiwarki. Jest ich bardzo sporo. Najbardziej popularne w Polsce to: Onet, wp, Interia, Gazeta, Gooru, NetSprint, Emulti, Google, AltaVista, Yahoo, Infoseek. Twórcy witryn wyszukiwawczych wciąż szukają nowych rozwiązań ułatwiających życie internautom. Już dzisiaj wyszukiwarki oferują nie tylko okienko do wpisywania słów kluczowych. Na ich stronach znajdziemy katalogi WWW, które szybko prowadzą nas do potrzebnych wiadomości.

Posługiwanie się wyszukiwarką

Jedną z najpopularniejszych w tej chwili wyszukiwarek sieciowych jest Google. Działa szybko, ma rozbudowane opcje pracy oraz polską wersję językową. Na jej przykładzie opiszę zasady korzystania, które są bardzo podobne do pozostałych wyszukiwarek. Na początek musimy wpisać do przeglądarki (obecnie najpopularniejszymi przeglądarkami internetowymi są: Microsoft Internet Explorer oraz Netscape Navigator) adres www.google.pl" Po wyświetleniu się strony głównej serwisu, wystarczy do "okienka" wpisać odpowiednio słowo lub słowa kluczowe. Poprawnie sformułowane zapytania (słowa kluczowe) decydują o możliwości odnalezienia poszukiwanej informacji, w jak najkrótszym czasie.

• Wyszukiwanie słów kluczowych

  Najprostszym sposobem zadawania pytania bazie danych jest wpisanie poszukiwanego wyrazu lub wyrazów określających pożądaną przez nas informację. Baza danych wyświetli nam listę stron, które zawierają poszukiwane słowo lub słowa. Na przykład słowo szkoła. Może to jednak spowodować wyświetlenie listy zawierającej np. 10 000 adresów, której przejrzenie może stać się czasochłonne. W takim wypadku powinniśmy korzystać z operatorów (" ", +, -, *, ?, AND, OR, AND NOT, NEAR, SITE, LINK,).
  

  • Operator " " (cudzysłów) „Pan Tadeusz”
    Wpisanie do wyszukiwarki dwóch słów Pan Tadeusz spowoduje wyświetlenie stron zawierających słowo Pan i witryn zawierających wyraz Tadeusz oraz tych, które zawierają oba słowa. Jednak nam chodziło o strony dotyczące tylko Pana Tadeusza. Należy ponownie zadać to samo pytanie jednak oba wyrazy umieścić w cudzysłowie. Otrzymamy listę zawierającą adresy stron, które w swoim tekście posiadają dwa słowa obok siebie i to w pożądanej kolejności.

  • Operator + (plus) matematyka, +testy
    Słowa poprzedzone tym znakiem, wymuszają pojawienie się na wszystkich znalezionych stronach wszystkich wpisanych wyrazów. To znacznie ogranicza ilość szukanych stron.

  • Operator - (minus) gimnazjum, -wydawnictwa, -księgarnie
    Używamy, gdy nie chcemy, by dane słowo znalazło się na poszukiwanej witrynie. Na przykład poszukujemy stron różnych gimnazjów. Jeżeli zadamy pytanie gimnazjum, to szperacz wyświetli nam obok stron gimnazjów, także adresy wydawnictw i księgarni internetowych, które oferują podręczniki dla gimnazjum. Zadanie pytania gimnazjum -wydawnictwa -księgarnie umożliwi nam pozbycia się tych nieinteresujących nas w tej chwili adresów.

  • Operator * (znak mnożenia) poczt*
    To tzw. wyszukiwanie rozmyte polegające na uwzględnieniu różnych form danego wyrazu, symbolizuje dowolny ciąg liter lub cyfr. W pytaniu podajemy początek wyrazu pozostałą część zastępujemy znakiem *. Jak widać w podanym przykładzie szukamy ogólnie stron na temat poczty. Jednak gdy wpiszemy słowo poczta to wyszukiwarka wyświetli nam adresy stron zawierających wyraz poczta, a pominie strony zawierające wyrazy poczty, pocztowy itd.

  • Operator ? (znak zapytania) pożyczk?
    To również wyszukiwanie rozmyte ale znak ? zastępuje tylko jedną literę danego wyrazu. Operator nie ma zbyt szerokiego zastosowania, częściej używamy go i innymi operatorami.

  • Operator AND (i) szkoła AND integracja
    Operator łączy wyrazy – słowa kluczowe w logiczną całość. Na przykład, jeśli chcemy się dowiedzieć, czy szkoła i integracja ma ze sobą coś wspólnego, wpisujemy szkoła AND integracja.

  • Operator OR (lub) kawa OR herbata
    Operator łączy dwa słowa, z których przynajmniej jedno musi wystąpić na znalezionych słowach. Na przykład, kawa lub herbata.

  • Operator NOT (nie, minus) Wharton AND NOT Ptasiek
    Operator NOT stosujemy podobnie jak znak minus do wyłączenia wyrazów, używamy go z operatorami OR lub AND.

  • Operator NEAR Wisława NEAR Szymborska
    Operator pozwala określić dwa słowa, które muszą pojawić się obok siebie w odległości przynajmniej 10 wyrazów. Jeśli napiszemy Wisława NEAR Szymborska, znajdziemy strony poetki Wisławy Szymborskiej.

  • Operator () (nawias) malarstwo AND (dadaizm OR surrealizm)
    Operator w postaci nawiasów grupuje słowa kluczowe. Na przykład, jeśli wpiszemy powyższą sekwencję, wyświetlone zostaną strony, na których występuje przynajmniej jeden styl w malarstwie.

  • Operator SITE: Jan Kochanowski SITE:www.wp.pl
    Pozwala zawęzić wyniki poszukiwań do jednej strony. Jeśli użyjemy polecenia Jan Kochanowski SITE:www.wp.pl, to uzyskamy informacje o Janie Kochanowskim pochodzące z portalu Wirtualnej Polski.
    

• Wyszukiwanie zaawansowane

  Wracamy do wyszukiwarki Google, która pozwala nam na bardziej rozbudowane ustalenie parametrów wyszukiwania. Aby z nich korzystać musimy kliknąć na opcję: zaawansowane szukanie Tutaj możemy ustawić dodatkowe parametry, dzięki którym Google będzie z większą precyzją szukać interesujących nas witryn. Bardzo pomocnym elementem zaawansowanego szukania jest rozbudowana opcja wprowadzania słów kluczowych (program, który zawiera w sobie najważniejsze operatory – opisane wyżej). Wygodna jest też możliwość wyboru wersji językowej witryny WWW, której szukamy. Aby z niej skorzystać, wybieramy z menu Języki interesującą nas pozycję. Jeżeli poszukujemy plików zawierających teksty na interesujący nas temat, należy wybrać z menu opcję Format pliku. To typ rozszerzenia, jaki powinien mieć poszukiwany plik. Kiedy zależy nam na tym, by wyniki wyszukiwania obejmowały tylko dokumenty bądź witryny powstałe w okresie na przykład ostatnich 6 miesięcy lub ostatniego roku, powinniśmy skorzystać a opcji Data. Dzięki niej wyszukiwarka wyświetli linki, które spełniają taki warunek. Opcja Sposób szukania pozwala określić, z których miejsc strony WWW mają pochodzić poszukiwane słowa. Po rozwinięciu menu możemy wskazać wyszukiwarce interesujące nas elementy strony. Kolejnym pomocnym elementem zaawansowanego szukania jest opcja W adresie strony. Dzięki niej możemy zawęzić nasze poszukiwania do jednego serwera bądź witryny internetowej. Wystarczy wpisać w okienko adres witryny, na której znajdują się potrzebne nam dane. Możemy też wykluczyć dany adres, wybierając opcję oprócz. Wyszukiwarka nie będzie wtedy uwzględniała wpisanego przez nas adresu serwera. Ostatnia funkcja zaawansowanego ustawienia to możliwość wyszukiwania witryn, które treścią są zbliżone do tych stron, które już znamy. Wystarczy wpisać w okienko nazwę dowolnej witryny a po naciśnięciu Szukaj wyszukiwarka wyświetla odsyłacze do stron o podobnej tematyce. Jest to bardzo wygodny sposób wyszukiwania witryn tematycznych.
  Wyszukiwarka Google oprócz stron WWW pozwala także na szukanie obrazów. Aby skorzystać z tej funkcji, w pole wyszukiwarki wpisujemy wyszukiwaną frazę i klikamy myszką na Szukaj z Google. Po otwarciu okna musimy zaznaczyć zakładkę Grafika. Otwiera się okno zawierające miniaturki obrazków, które możemy powiększyć, klikając na nie myszką.
  Niestety nawet najlepszy program analizujący zawartość stron WWW czasami nie potrafi poradzić sobie z zawiłościami ludzkiego języka - co prowadzi do błędów. Założenia programu analizującego często wykorzystywane są przez firmy reklamowe, które na przykład umieszczają na swoich stronach wyrazy najczęściej zadawane przez szukających informacji. Wyrazy te mogą mieć kolor tła strony, tak że nie są widoczne przez przeglądających, jednak rejestrowane przez wyszukiwarkę. Firmy reklamowe dążą do tego, aby ludzie zobaczyli umieszczone na nich reklamy.
  Przed takimi niedogodnościami oraz jeśli zwykłe formy wyszukiwania nie dają wystarczająco dobrych efektów, warto skorzystać z oferty katalogów stron WWW. Są to zbiory adresów witryn poklasyfikowane pod względem tematycznym. Najpopularniejsza polska stroną internetową tego typu jest Onet. Jednak podobną usługę oferuje większość dużych portali. Korzystanie z zasobów sieciowego katalogu jest bardzo proste. Po otwarciu odpowiedniej witryny należy kliknąć myszką na Katalog stron WWW ». Kolejne strony to kategorie, podkategorie ułożone alfabetycznie, chociaż możemy sami wybrać sposób ich wyświetlania.