ROLA PRACY DOMOWEJ I PRACY Z DZIECKIEM W DOMU

Praca domowa jest pojęciem rozumianym wieloznacznie. Literatura pedagogiczna określa jej formę różnorodnie. Wśród uczniów funkcjonuje potoczne określenie: odrabianie lekcji. Nauczyciele rozumieją ją jako pracę między lekcjami oraz naukę własną. Według W. Okonia – jest to forma obowiązkowych, wykonywanych zazwyczaj w domu zajęć szkolnych uczniów, których celem jest rozszerzenie, utrwalenie i pogłębianie wiedzy. Można przytaczać wiele przykładów rozumienia pojęcia pracy domowej, jako indywidualnego, dodatkowego wkładu pracy w pogłębianie wiedzy, poszerzanie własnych umiejętności i możliwości. Analizując literaturę dowiadujemy się, że praca domowa ma przypisane określone funkcje:

W zakresie tych funkcji znajduje się opanowanie poznawanego materiału, utrwalanie go, kształtowanie określonych umiejętności, rozwijanie twórczego myślenia i kreatywnego przyswajania treści. Funkcje wychowawcze pozwalają wypracować systematyczność, perfekcyjność, pozwalają na rozwój własny i społeczny.

Na bazie określonych czynników łatwo wyłonić różnicę między pracą na lekcji a pracą dziecka w domu. Musi ono zorganizować sobie czas i miejsce oraz wybrać określoną metodę zanim przystąpi do działania. Praca na lekcji jest kontrolowana i organizowana przez nauczycieli, którzy mają za zadanie takie pokierowanie działaniem dziecka, aby mogło ono wykonać określone czynności samodzielnie. Jednym z najistotniejszych czynników pracy w domu jest ścisłe skorelowanie czynności wykonywanych na lekcji z pracą podejmowaną w domu, wskazanie określonych działań, które dziecko może zrobić samodzielnie. Istotną rolą nauczyciela jest sprawdzenie wyników pracy domowej i określenie jej poziomu oraz wykorzystanie w toku kolejnych lekcji rezultatów działań podejmowanych samodzielnie przez dziecko.

Dobrze rozumiana praca domowa może wpłynąć na rozwój osobisty i przyswajanie wiedzy w dalszym toku nauki. I tutaj wyłania się bardzo ważna funkcja rodziców, jako osób wspierających dziecko w wypracowaniu skutecznych metod odrabiania prac domowych. Bardzo negatywne efekty niesie za sobą odrabianie zadań „za” dziecko. Takie sytuacje są łatwo rozpoznawalne przez nauczycieli i mają przykre konsekwencje w późniejszym okresie. Niektórym rodzicom łatwiej przychodzi wyręczanie pociechy, trudniej natomiast wspieranie jej i pomoc, tym samym kształtujące proces myślenia i analizowania określonych czynności. Rolą rodzica jest takie kierowanie pracą dziecka, aby ono samo pokonywało trudności i odkrywało potencjalne rozwiązania. Najlepiej postępują ci, którzy są opoką dla swoich dzieci od najmłodszych lat, jednocześnie pozwalając im na kreatywność i samodzielność w działaniu, nie wskazując gotowych rozwiązań określonych problemów. W edukacji wczesnoszkolnej rodzic powinien wdrażać dziecko do poszukiwania i twórczego myślenia, co wiąże się z podejmowaniem określonego w tym celu wysiłku umysłowego.

Największą pomoc ze strony rodziców powinno uzyskać dziecko w zakresie organizacji miejsca i czasu, który jest potrzebny do „odrabiania lekcji”. Dzieci, we wczesnym okresie edukacji, nie potrafią samodzielnie zadbać o właściwe warunki do nauki, jest to więc obowiązek opiekunów. Nie powinno się to odbywać bezpośrednio po skończonych lekcjach, bowiem dziecko jest zmęczone i potrzebuje wypoczynku. Najlepiej określić czas miedzy powrotem ze szkoły a godzinami wieczornymi. Innym istotnym czynnikiem podczas „odrabiania lekcji” jest wyznaczenie odpowiedniego miejsca do pracy. Powinno ono być stałe, zaciszne, schludne i właściwie oświetlone. Większość rodziców troszczy się o powodzenie w szkole swoich pociech. Okupione jest to pracą i niemałym wysiłkiem z ich strony. Starają się konsekwentnie przestrzegać zasad i obowiązków jakie ma ich dziecko poza godzinami nauki w szkole. Nie zawsze jednak daje to oczekiwane rezultaty, nie zawsze uwieńczeniem ciężkiej, konsekwentnej pracy są widoczne sukcesy w nauce. Wielu rodziców nie wie o tym, że mimo wysiłku włożonego w zadanie domowe, nie każde dziecko osiągnie ten sam efekt. Są dzieci, którym należy w sposób szczególny organizować pracę domową. Aby to jednak uczynić należy poznać dokładnie ich predyspozycje. Dzięki określeniu ich łatwiej będzie ustalić jakie formy i metody działania należy dostosować.

Istnieją jednak czynniki, które ponad wszystko warunkują powodzenie dziecka i są najważniejszym elementem w procesie realizacji nauki w domu:

Spełnienie tych wszystkich warunków nie jest przepisem na sukces dziecka, jest jedynie wskazówką dla określenia przez rodziców bezpiecznej i skutecznej drogi w pracy z własnym dzieckiem, oraz uświadomienie jak duże znaczenie ma podejmowanie wysiłku przez dziecko i konsekwentna realizacja procesu nauki w domu.


Bibliografia

  1. M. Jankowska. „Co robić, aby moje dziecko nie miało trudności w szkole?” Życie szkoły nr 4/1999

  2. R. Więckowski. Pedagogika wczesnoszkolna, Warszawa 1998

  3. R. Więckowski. „Teoretyczne podstawy pracy nauczycieli” Życie szkoły nr 4/2001

Ewa Siłaczewska
pedagog specjalny